diabeł

1. Czyhać jak diabeł na dobrą duszę «wyczekiwać na kogoś, czatować na kogoś, chcąc od niego coś uzyskać»: Czyham na ciebie jak diabeł na dobrą duszę, bo się cholernie nudzę, wpadnij do mnie, błagam. Roz tel 2001.

2. Diabeł ogonem nakrył «o czymś, czego nie można znaleźć, choć na pewno jest w pobliżu»: Gdzie ta gazeta? Chyba diabeł ogonem nakrył. Roz bezp 2002.

3. Diabeł tkwi w szczegółach «najtrudniejsze do rozwiązania jest to, co z pozoru wydaje się błahe»: Pośpiech i napięcie nerwowe zabójców spowodowało, że choć pamiętali o założeniu zegarka na lewą rękę ofiary, to jednak popełnili błąd, zapinając go w odwrotnej pozycji. Diabeł tkwi w szczegółach... Det 2/ 1999.

4. Diabeł w kimś siedzi; ktoś ma w sobie diabła; ktoś ma, nosi diabła za skórą; diabeł komuś z oczu patrzy «o kimś złym, złośliwym lub ruchliwym, psotnym»: Każda epoka ma swoich obłudnych świętoszków noszących diabła za skórą. TSt 11/1996.

5. pot. Diabli kogoś, coś nadali, niosą, przynieśli; licho kogoś, coś nadało, niesie, przyniosło «o kimś, o czymś niepożądanym, sprawiającym kłopot»: Diabli nadali to przyjęcie. Istvan wzrusza ramionami, dwie cienkie bruzdy niedobrego uśmiechu rysują mu się w końcach ust. W. Żukrowski, Tablice. W pewnej chwili wuj Florenty znów podniósł laskę: – A kogóż to diabli niosą? K. Orłoś, Szklarz. Myślałem, że to sierżanta diabli niosą – burknął, odmykając drzwi z łańcucha. Z. Sztaba, Co czwartek. Patrz no! – mruknął trącając w bok Kubiaka. – Kogo to licho niesie... L. Kruczkowski, Kordian i cham.

6. pot. Diabli wzięli coś, kogoś «coś zginęło, przepadło, zostało zniszczone, ktoś zaginął lub umarł»: No – oświadczył Kopeć – dobrze, że tych szkopów diabli wzięli. Przyjemnie popatrzeć, jak zwiewają – takie syny. D. Koral, Wydziedziczeni. Jedzenie wyśmienite. Całe moje odchudzanie diabli wzięli. Specjalność knajpy – pieczone prosięta. M. Rakowski, Dzienniki.

7. pot. Jeden diabeł «wszystko jedno, i to złe – i to złe»: Wyjaśniłem Piłsudskiemu, że to pomyłka, że nie jestem komunistą, ale anarchistą-syndykalistą, bo istotnie za takiego się wówczas uważałem. Piłsudski się uśmiechnął: Co za różnica? Jeden diabeł. A. Słonimski, Alfabet.

8. pot. Ki diabeł? «kto to?, co to?»: Podszedłem do okna i chciałem je otworzyć. Ki diabeł? Okno zabite czy co, ani klamki, ani rączki, po prostu rama okienna i szyba. R. Antoszewski, Kariera.

9. pot. Posłać, wysłać kogoś do diabła, w diabły, do wszystkich diabłów, do stu diabłów «zwroty wyrażające chęć pozbycia się kogoś»: Oszukana dziewczyna kazała mu się wynosić do wszystkich diabłów. Det 3/1999.

10. pot. Rzucić kogoś, coś do diabła, w diabły «zwroty wyrażające chęć porzucenia czegoś nagle, pozbycia się kogoś, czegoś»: Czasami – odezwał się w pewnej chwili – mam ochotę rzucić tę służbę do diabła. W. Terlecki, Odpocznij.

11. (Tam,) gdzie diabeł mówi dobranoc «z lekceważeniem o miejscu bardzo odległym, oddalonym od skupisk ludzkich»: Nikt z krewnych nie odwiedzał nas od dawna. Komu chciałoby się jechać do zapadłej dziury, na koniec świata, gdzie diabeł mówi dobranoc. J. Brzechwa, Owoc.

12. Zaprzedać, sprzedać, oddać duszę diabłu; zaprzedać się diabłu «podporządkować się komuś całkowicie, być na czyichś usługach w zamian za jakieś korzyści, rezygnując z wyznawanych wcześniej wartości i zasad moralnych»: Za cenę takiego munduru, jaki miał Wyderko, gotów byłem sprzedać duszę diabłu. J. Stawiński, Piszczyk.

Adwokat diabła zob. adwokat.

Bać się kogoś, czegoś jak diabeł święconej wody zob. bać się 1.

Coś (jest) diabła warte zob. niewart 1.

Diabeł kogoś podkusił, diabli kogoś podkusili zob. podkusić.

Diabeł nie śpi zob. spać 2.

Diabeł opętał kogoś zob. opętać.

Diabeł wcielony zob. wcielony.

Diabeł w kogoś wstąpił, wszedł zob. wstąpić.

Diabli (go, ich, ją itp.) wiedzą, diabeł wie zob. wiedzieć 1.

Diabli kogoś wzięli, biorą zob. wziąć 1.

Do diabła (i trochę) zob. licho 1.

Gdzie cię (was itp.) diabli niosą zob. nieść 2.

Ktoś (jest) diabła wart zob. niewart 2.

Ktoś zje diabła, nim (jeżeli) coś zrobi, nim (jeżeli) coś się stanie zob. zjeść 1.

Masz diable kaftan (kubrak) zob. mieć 2.

Pal diabli zob. palić.

Zawrzeć pakt z diabłem zob. pakt.